Al meer dan 20 jaar werkt Erik Deliege met veel plezier als projectleider bij Vanbeek. In die tijd heeft hij veel zien veranderen. Een mooie verandering volgens hem is dat de laatste jaren zowel de overheid als bedrijven verduurzaming en energiebesparing steeds meer prioriteit zijn gaan geven. Een recente ontwikkeling hierin zijn de CO2-routekaarten voor organisaties.
De afgelopen maanden heeft Erik meerdere organisaties geholpen bij het opstellen van een routekaart. In deze blog deelt hij zijn ervaringen en tips.
Consultant aan het woord: Erik Deliege
De CO2-routekaart is een meerjarenplan voor het structureel reduceren van de CO2-uitstoot voor organisaties. Een routekaart geeft inzicht in de manier en de snelheid waarmee de CO2-reductiedoelstellingen in 2030 behaald kunnen worden. Verschillende sectoren in het maatschappelijk vastgoed, waaronder de zorg en het onderwijs, vragen de afzonderlijke organisaties een routekaart op te stellen die leidt tot 49% CO2 -reductie in 2030.
In eerdere Vanbeek kennisblogs lees je meer over wat de CO2-routekaart inhoudt. Ook lees je hier over de vaste aanpak voor het opstellen van de CO2-routekaart die Vanbeek hanteert.
Op dit moment ondersteun ik meerdere zorg- en onderwijsinstelingen bij het opstellen van de routekaart. Binnen de zorg zijn dit met name zorginstellingen (care) en binnen het onderwijs help ik onder meer een hogeschool.
Veel informatie voor de routekaart is al aanwezig
Het opstellen van een routekaart is echt een traject om samen met de klant op te pakken. De klant heeft vaak al veel bruikbare informatie, zoals een strategisch huisvestingplan (SHP) of langetermijn huisvestingsplan (LTHP), de EED energieaudits en Meerjarenonderhoudsplannen (MJOP’s).
Op basis van de geplande acties en maatregelen uit de bestaande onderzoeken en rapporten, gaan we na hoeveel CO2-reductie al bereikt gaat worden. Bij de meeste organisaties wordt in dit stadium geconstateerd dat met de bestaande geplande acties en maatregelen de doelstelling van 49% in 2030 niet gehaald gaat worden.
49% CO2 reductie in 2030 wordt zo niet gehaald… wat nu?
Vanaf ‘dit moment van de waarheid’ wordt samen met de klant gekeken welke potentiële maatregelen en acties verder mogelijk zijn waarmee de resterende reductie wél gerealiseerd zou kunnen worden. De routekaart wordt daarbij gebruikt om op een eenvoudige manier te verkennen met welk pakket maatregelen de doelstelling wel gehaald kan worden. Denk bijvoorbeeld aan het verbeteren van de isolatie van een pand, toepassen van warmte-/koudeopslag in de bodem (WKO), een Zon PV-installatie of warmtepompen.
Dit zijn vaak maatregelen met een aanzienlijke investering en een langere terugverdientijd. En dat is natuurlijk een lastig punt, want van dit soort grote investeringen is vaak niet direct te bepalen of het technisch en/of financieel haalbaar is. Om hier toch inzicht in te krijgen, is het raadzaam om dit de komende jaren verder uit te (laten) zoeken. Ik ondersteun organisaties bij het vinden van een nieuwe strategie of bij het maken van een business case.
‘Maak van deze nood een deugd’
Soms zien klanten de routekaart vooral als een middel om de overheid en brancheorganisatie te informeren en tevreden te stellen. Ik geef dan aan dat het zeker zo belangrijk is om de routekaart in de eigen organisatie te gebruiken om het management te informeren over gewenste maatregelen en de kosten en het effect daarvan. Zo wordt het mogelijk om de verduurzaming van het vastgoed op een structurele wijze mee te nemen bij beslissingen over handhaving of afstoten en onderhoud cq. renovatie van vastgoed.
De routekaart biedt organisaties inzicht in de situatie en helpt bij de zoektocht naar nieuwe mogelijkheden om proactief te blijven werken aan de klimaatdoelen in 2030. Maak daarom van deze nood een deugd, door de voordelen van de routekaart positief in te zetten.
Waarom zorgorganisaties een routekaart moeten opstellen
Ik had al aangegeven dat ik momenteel verschillende zorgorganisaties help bij het opstellen van de routekaart. De zorgbranche heeft het Expertisecentrum Verduurzaming Zorg (EVZ) opgericht, om kennis te bundelen en toegankelijk te maken. Namens de zorgbranches (de sector) vraagt EVZ aan alle zorginstellingen om een routekaart op te stellen en in te dienen (huidige deadline is 20 september). Zorginstellingen (care) die hieraan voldaan hebben, worden genoemd op de EVZ website en ook de organisaties die nog bezig zijn (of nog niet hebben ingediend) worden hierin genoemd (Bekijk hier de monitoring portefeuilleroutekaarten ziekenhuizen (Cure)op de EVZ website).
De zorgbranche kiest ervoor om dit van haar leden te vragen, om de wetgeving voor te zijn. Formeel gezien is de routekaart geen wettelijke verplichting. Maar 2030 komt snel dichterbij en door nu al inzicht te krijgen in de huidige status en de plannen binnen de gehele sector, kan de sector de afzonderlijke zorginstellingen beter ondersteunen bij de vereiste 49% CO2-reductie in 2030.
Goed om hierbij te vermelden is dat Vanbeek voor zorg werkt met de beschikbare EVZ tools, zodat de routekaart geheel voldoet aan alle eisen. Op de EVZ website lees je alle informatie over de routekaart voor de zorginstellingen (Care).
Zorginstellingen met soms wel honderden panden
Ik zie nu dat het maken van een routekaart voor de hele organisatie (de zgn. portefeuilleroutekaart) met name lastig is voor zorginstellingen met een groot aantal panden, denk dan aan zorginstellingen met soms wel honderden objecten. Het vastgoed van zo’n grote zorginstelling bestaat dan vaak uit zeer uiteenlopende gebouwtypes, waarvan een deel in eigendom is en een deel gehuurd is, van bijvoorbeeld een woningcoöperatie. Dit maakt het complex, want bijvoorbeeld over het gehuurde vastgoed moeten afspraken worden gemaakt met verschillende externe partijen (verhuurders).
Het opstellen van een routekaart voor zo’n grote zorgorganisatie vereist een andere aanpak, dan die kan worden toegepast bij een kleinere zorgorganisatie met een tiental panden. Bij de grote zorginstellingen start ik altijd eerst met de grootste panden en van daaruit ga ik verder.
Onderwijsinstellingen maken routekaart op eigen initiatief
De onderwijssector vraagt haar leden om op basis van hun Integraal Huisvestingsplan en Meerjarenonderhoudsplan in kaart te brengen welke CO2 reductie de komende jaren haalbaar is. Vanuit de onderwijssector zijn hiervoor geen specifieke tools beschikbaar gesteld, zoals de EVZ tools. De hogeschool, die ik nu ondersteun bij het opstellen van de routekaart, doet dit voor de eigen organisatie. De beweegredenen voor de onderwijsinstelling zijn natuurlijk dezelfde als die de zorgsector heeft: het maken van een goed plan om de klimaatdoelen van 2030 te bereiken. Bij het opstellen van de routekaart van de hogeschool staat energie opwekken en het terugdringen van de CO2-uitstoot per gebouw centraal.
